« A po largohet Zvicra nga Ballkani?.. » (« La Suisse se détourne-t-elle des Balkans?) eshte yk ttiulli i media zvicerane Swissinfo.ch e cila merret me rolin e Zvcres en ballkan, perfshire ketu Kosoven, Serbine dhe Bosnje Hercegovinen, përcjelle gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
Ja si manipulopjne mediat serbe me mediat zvicerane, në vend të putin, vejnë xhamijat, foto kjo me prapavije
Por, nga ky shkrim te bie në je mapulim i mediave serbe, dimsomos me fotgrafine dhe tesktin e snsuruar (te shkrutuar) duke marrru vetem disa detaje qe ju kane dashur Srbisë por jo edhe ballaknit ne pergjithesi. Përdiersa Siwssinfo ne ket shkrim paarqet si foto kresore nje pamje te putininit ne Srtbernice duke shrkuar ne elgjende se : Kjo foto e bërë në rrugët e Srebrenicës, Bosnje, tregon se ndikimi i jashtëm – në këtë rast rus – mund të jetë i fortë në Ballkan. (« Cette photo prise dans les rues de Srebrenica, en Bosnie, montre que l’influence extérieure – en l’occurrence russe – peut être forte dans les Balkans. »). Kurse mediat serbe paraqesin nje fotgradi tjeter qe verhen pretendimet me kete mapnipulim te shrkimit e media zvicerane. Mediat serbe duke hequr foton e kolegëve zviceran me Putinin, vejne nje foto ku dominojne xhamite, foto kjo me qellim dhe me prapavije qe ne titullin e shkrimit: A po largohet Zvicra nga Ballkani?, me kete foto ne mediat serbe perpoiqwen qe ta prezhtnmojn Zvcren si nje vend te keq që gjkoja po i kthen shpinden ballkanin per shkak xhamive?! Aq sa racitste eshte kjo aq eshte edhe prpagandistike nga ana e regjimit te Boegradit duke maskuar prezencne e rusëve dhe rusofileve serbe ne ballkan sidomos ne Bosnje dhe Kosovë, shkruan gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
Si me poshte po jo paarqesim shkrimin ne teresi te medias zvcierane Sisswinfo te titulluar: A po largohet Zvicra nga Ballkani?.. » (« La Suisse se détourne-t-elle des Balkans?)
Në Zvicrën neutrale, shenjat tregojnë se do të ketë riarmatim, shkruajnë mediat. Senati ka propozuar rritjen e buxhetit për ushtrinë zvicerane me 4.6 miliardë dollarë gjatë katër viteve të ardhshme.
Zvicra dëshiron të reduktojë paratë e shpenzuara për bashkëpunimin zhvillimor në favor të riarmatimit ushtarak. Ballkani Perëndimor i rëndësishëm gjeopolitikisht do të preket veçanërisht.
Në Zvicrën neutrale, shenjat janë për riarmatim: katër miliardë franga shtesë duhet të investohen në ushtri gjatë katër viteve të ardhshme, të paktën nëse do t’u besohet dëshirave të Këshillit të Shteteve. Por ku mund ta gjeni këtë shumë? Financat publike janë më të shtrënguara se në të kaluarën dhe Zvicra nuk mund të blejë armë me kredi: mekanizmi i frenimit të borxhit, i cili kërkon një buxhet të balancuar kombëtar, e ndalon këtë.
Një propozim, i mbështetur veçanërisht në kampin e së djathtës konservatore, bazohet në idenë e mëposhtme: gjysma e parave për ushtrinë duhet të vijë nga buxheti i bashkëpunimit zhvillimor. Pjesa më e madhe e kësaj shume do të kursehej nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC). Si pasojë: lista e vendeve prioritare në politikën zvicerane të zhvillimit mund të rritet nga 34 aktuale në 28 ose 26.
Ndër to, Shqipëria, Serbia dhe Bosnje-Hercegovina – vende me diasporë të konsiderueshme në Zvicër.
Kështu, Zvicra do të merrte një rrugë të ndryshme nga shumica e shteteve evropiane. Ballkani Perëndimor konsiderohet një rajon gjeostrategjik, rëndësia e të cilit është rritur më tej që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022.
Ky është një rajon prioritar për BE-në, e cila dimrin e kaluar miratoi një plan të rritjes Lidhja e jashtme dhe i dha Bosnjë-Hercegovinës statusin kandidat për anëtarësim (së bashku me Ukrainën dhe Moldavinë). Disa vende, si Gjermania dhe Austria, gjithashtu vendosin Ballkanin Perëndimor si prioritet për bashkëpunimin e tyre zhvillimor.
Frika nga një organizatë zhvillimore zvicerane
OJQ-të që punojnë në vend në emër të SDC-së do të prekeshin veçanërisht nga ky reduktim. Helvetas, për shembull, një organizatë e bashkëpunimit për zhvillim dhe ndihmës humanitare që ka punuar në Ballkanin Perëndimor për dy dekada.
Sipas Matthias Herr, kreu i departamentit të Evropës Lindore të Helvetas, një tërheqje nga rajoni do të ishte një gabim nga perspektiva e politikës së sigurisë. “Është legjitime që Zvicra të konsiderojë investime më të mëdha në ushtri,” tha ai. Por bashkëpunimi për zhvillim është gjithashtu pjesë e politikës së jashtme dhe të sigurisë. Bashkëpunimi për zhvillim ka dhënë një kontribut të rëndësishëm në stabilizimin e rajonit në Ballkanin Perëndimor”.
Një tërheqje nga rajoni do të krijonte një vakum që do të mbushej shpejt nga shtete si Rusia, Kina, Arabia Saudite apo Turqia, beson Matthias Herr. Këta të fundit do të forconin ndikimin e tyre politik përmes angazhimit të tyre – dhe do ta lidhnin mbështetjen e tyre me kushte më pak strikte, të cilat mund të nxisin veçanërisht korrupsionin dhe degradimin e standardeve mjedisore.
Rajoni përballet me probleme të rëndësishme: papunësia dhe emigracioni janë të larta, tendencat autoritare janë në rritje në disa vende, deficitet strukturore ekonomike dhe korrupsioni vazhdojnë. Helvetas po e trajton këtë me dy prioritete tematike: promovimin ekonomik (veçanërisht perspektivat profesionale të të rinjve) dhe qeverisjen (p.sh. proceset e decentralizimit, forcimi i administratave lokale ose promovimi i shoqërisë civile) – me sukses të matshëm.
Një nga kritikat e ngritura kundër bashkëpunimit për zhvillim është se ai mbështet qeveritë me demokraci të dyshimtë. Për Matthias Herr, « nëse nuk do të angazhoheshim, orientime të tilla do të prireshin të forcoheshin ». Decentralizimi dhe prania e shoqërive të forta civile janë korrigjues të rëndësishëm në këto shtete që u drejtuan në mënyrë të centralizuar dhe autoritare gjatë Luftës së Ftohtë, me pasoja të dukshme edhe sot.
Efekti paradoksal i BE-së
Lufta e Ftohtë dhe konfliktet që pasuan në rajon duken aq të largëta, deri në atë pikë sa disa njerëz pyesin pse Ballkani duhet të përfitojë ende nga ndihma për zhvillim, shpjegon Adnan Ćerimagić, analist në Lidhjen e Jashtme të Iniciativës Evropiane për Stabilitet. « Gjysma e shteteve janë në NATO, disa kanë perspektivën e anëtarësimit në BE, » vëren ai. Por një analizë sipërfaqësore na lejon të shohim se zhvillimet nuk janë të pakthyeshme.
Tensionet politike janë rritur sërish, veçanërisht ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe brenda Bosnjës dhe Hercegovinës. Kësaj i shtohet edhe fakti se “faktorët ekonomikë dhe socialë flasin një gjuhë të qartë: hendeku me shtetet e tjera evropiane nuk po ngushtohet – por po rritet”, specifikon Adnan Cerimagic.
Kjo e fundit ka më pak frikë se një tërheqje zvicerane do të krijonte një hapësirë që mund të pushtohej nga Rusia, për shembull. Përkundrazi, ai pret që boshllëqet të mbeten. Ai nuk sheh që shtetet e tjera evropiane të nxitojnë në këtë shkelje. “Procesi i anëtarësimit në BE ka një efekt paradoksal: kur një shtet i bashkohet Bashkimit, vendet evropiane shpesh pezullojnë ndihmën e tyre dypalëshe. BE-ja vë në dispozicion burime financiare, por ato në përgjithësi janë më pak të rëndësishme. Dhe siç mund ta shohim, shumica e proceseve në fakt janë të bllokuara – gjë që i mban shtetet në rajon në harresë,” analizon ai.
Nëse Zvicra tërhiqej tani, do të humbiste rrjetet dhe njohuritë që u deshën dekada për t’u ndërtuar, shpjegon Adnan Ćerimagić. Kontributi zviceran Lidhja e jashtme me Bosnje-Hercegovinën në vitin 2023, për shembull, arriti në 16 milionë franga (me Shqipërinë dhe Serbinë, kjo përfaqëson rreth 75 milionë). Duke pasur parasysh këtë sasi modeste, duhet pyetur në Bernë nëse tërheqja nga një lagje e brishtë në një periudhë të formimit të bllokut politik do t’i shërbente vërtet objektivave të politikës së jashtme.
Financa të ngushta dhe interesa vetjake
Objektivi i OKB-së për t’i kushtuar 0.7% të të ardhurave kombëtare bruto për ndihmën për zhvillim njihet gjithashtu nga Zvicra si një objektiv afatgjatë – si shumica e shteteve, ajo kurrë nuk e ka arritur atë (vitin e kaluar kjo shumë arriti në 0.6% për herë të parë ).
Bashkëpunimi ndërkombëtar tani është nën presion në të gjithë Evropën për arsye të shumta: pandemia dhe lufta në Ukrainë kanë mobilizuar burime të konsiderueshme financiare, disa shtete kanë në përgjithësi më pak burime në dispozicion.
Numri i lartë i refugjatëve ukrainas ka çuar në kosto shtesë në disa vende evropiane – shpenzime që mund t’i atribuohen buxheteve të bashkëpunimit ndërkombëtar. Kësaj i shtohet edhe fakti se ndihma për zhvillim po devijohet drejt Ukrainës – Zvicra dëshiron të përdorë 15% të ndihmës totale për këtë qëllim.