Kjo nanë shqiptare vajton djalin e saj gjatë ceremonisë së “Ditës së të Zhdukurve” në varrezat e fshatit Meje, Kosovë, 27 Prill 2021
« 25 vjet pas luftës së Kosovës, 1600 persona janë ende të zhdukur. Por kërkimi ngec » (25 Jahre nach dem Kosovokrieg werden immer noch 1600 Menschen vermisst. Doch die Suche stockt) ështe ky ttiullki i gazte sprestigjioze zvicerane Neue Zürcher Zeitung ecila bene fjla epeèr te zgdhkirit ne Ksoovë dhe varresat masive qe Srbia po i perdore per interesa politke, shkruan gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
A do të harrohen tani të zhdukurit nga lufta e Kosovës? Avokatja e Beogradit për të drejtat e njeriut Natasha Kandiç thotë jo.
Më 31 maj 1998, Xyfe ishte nëntëdhjetë vjeç dhe e ve. Ajo jetonte me nipin e saj Dine dhe familjen e tij në një fshat në Kosovën perëndimore. Atë ditë, trupat serbe filluan të bombardojnë fshatin. Familja iku, përveç Xyfes, e cila nuk mund të ecte më dhe Dine, e cila mbrojti fshatin me pjesëtarët e UÇK-së, shrkuan gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch duke ju referuar NZZ.
Më shumë se 1600 persona janë ende të zhdukur pas luftës në Kosovë, shkruan Noye Zircher Zeitung zvicerane. Gazeta raporton për mungesën e vullnetit politik në Serbi dhe Kosovë.
Neue Zürcher Zeitung shkruan për problemin e personave të zhdukur pas luftës në Kosovë, dhe fillon me një përshkrim të ngjarjeve të vitit 1998, në të cilat, në një fshat në perëndim të Kosovës, të gjitha gjurmët e gruas 90-vjeçare Xhifa. dhe nipi i saj Dina janë të humbur.
Kjo histori përshkruhet në librin « Dinjiteti për të zhdukurit » të botuar nga aktivistja e njohur serbe për të drejtat e njeriut Natasha Kandiq, themeluese e Fondit për të Drejtën Humanitare.
Siç u tha, studimi bazohet në mbi 2,000 deklarata të familjeve dhe dëshmitarëve, më shumë se 1,500 dokumente dhe baza të të dhënave të Kryqit të Kuq dhe Komisionit Ndërkombëtar për të Zhdukurit, shkruan ne vazhdim gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
Mbulimi i gjurmëve të krimeve të luftës
Libri i publikuar së fundmi përshkruan momentet e fundit të 1636 personave të zhdukur që janë ende të zhdukur, një çerek shekulli pas luftës.
“Edhe pse qindra të afërm nga të dyja palët shpresojnë për një shpjegim, politika e injoron apo edhe e bllokon atë”, vlerëson Neue Zürcher Zeitung
Kujtohet se në luftë kanë humbur jetën mbi 12 mijë persona, kryesisht shqiptarë dhe se 4500 persona janë zhdukur, gjë që i atribuohet forcave serbe.
“Me ndërhyrjen e NATO-s në mars të vitit 1999, trupat serbe intensifikuan masakrat ndaj popullatës civile shqiptare. Për të fshehur krimet e luftës, në muajt e fundit të luftës, në Kosovë u hapën varreza masive, kufomat u ngarkuan në kamionë dhe u varrosën sërish në Serbi në të ashtuquajturat varre dytësore”, shkruan Neue Zürcher Zeitung, citon gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
“Frigoriferë me mbetje njerëzore u zhytën në liqene dhe lumenj. Dyshohet se trupat janë djegur masivisht”, shton gazeta e Cyrihut – NZZ
Pas tërheqjes së trupave serbe, “pala kosovare kreu akte brutale të hakmarrjes ndaj popullsisë së mbetur serbe dhe joshqiptare”, shkruan gazeta, duke shtuar se UÇK-ja ka ndjekur edhe gjoja “bashkëpunëtorë” shqiptarë. “Edhe këtu po përpiqemi të mbulojmë gjurmët e krimeve të luftës”, shton gazeta zvicerane.
Që nga përfundimi i luftës, fati i rreth 2500 personave të zhdukur është zgjidhur – eshtrat e tyre u janë dorëzuar familjeve të tyre. “Por shpresa po zbehet se 1600 personat e mbetur të zhdukur do të gjenden”, shkruan Neue Zürcher Zeitung
“Me librin kemi dashur të sjellim në shoqëri kujtimin e atyre që ende jetojnë vetëm në mendimet e familjeve të tyre”, citon gazeta deklaratën e Natasha Kandiqit.
Ajo është pro kërkimeve të reja në vendet ku më parë janë gjetur varreza masive. Më i madhi i tillë është gjetur në Batajnicë, me 744 trupa të shqiptarëve të Kosovës.
Të gjitha varret e mëdha, shkruan gazeta, janë gjetur në vitin 2001 pas rënies së regjimit të Millosheviqit. Që atëherë, thotë Neue Zürcher Zeitung « kërkimi ka ngecur ». Më pas, u gjetën vetëm dy varre masive të tjera, në vitin 2014 dhe 2020.
“Sipas Natasha Kandiqit, Serbia në parim pajtohet (me kërkimin e ri të varreve), por asgjë konkrete nuk po ndodh aty.
Sipas Kandiqit, si Beogradi ashtu edhe Prishtina fokusohen te viktimat e tyre dhe ndërtojnë një kulturë kombëtare të përkujtimit rreth tyre, ndërsa informacionet për të zhdukurit fshihen për të mbrojtur « heronjtë » e tyre nga paditë e mundshme.
Shembuj të rrallë bashkëpunimi
Teksti shton se së fundmi dy komisione për të zhdukurit, ai serb dhe ai i Kosovës, kanë kërkuar ndihmë nga Zvicra. Një grup ekspertësh zviceranë ishte në vend nga 14 deri më 25 tetor dhe testuan teknologji të reja në kërkimin e të zhdukurve.
Por, siç shtohet, ky është një shembull i rrallë i bashkëpunimit ndërmjet komisionit serb dhe atij të Kosovës për të pagjeturit e viteve të fundit.
“Të dy komisionet janë të fshehtë, fshehin informacione për zhvarrosje të mundshme nga gazetarët dhe publiku dhe komunikojnë vetëm në një masë të kufizuar me familjet e të zhdukurve”, thotë Kandiq.
Për më tepër, Neue Zürcher Zeitung, rikujton akuzat e ndërsjella të Beogradit dhe Prishtinës se dokumentet dhe varrezat masive po mbulohen, edhe pse liderët Aleksandar Vuçiq dhe Aljbin Kurti ranë dakord për një deklaratë të përbashkët për të zhdukurit vitin e kaluar me ndërmjetësimin e BE-së, citon Le Canton27.ch
“Megjithatë, ajo deklaratë ishte kryesisht pa pasoja”, shkruan gazeta. « Dhe indikacionet e reja për një varr masiv të mundshëm në jugperëndim të Serbisë, afër Novi Pazarit, janë ndjekur vetëm me masa të ndrojtura. »
Sipas informacioneve nga Kosova, kërkimet e mundshme në atë lokacion – një deponi – janë shtyrë nga Serbia për vitin e ardhshëm.