Gjeneva nderkombëtare shpesh përdoret si nje qender dialogu, pajtimi dhe paqeje mes paleve ne konlikt., ku jane zhvilluar takime dhe bisedime mes liderëve të superfuqive, sikur para dy vitesh mes presidnetit amerika Biden dhe atij rus Putin, apo me ato kineze, arabe, ate per ish-Jugosllavine apo procesin e dialogut me Kosoves dhe Serbisë etj..te cilet samite une i kam ndjekur te gjitha, ketu duke mos harruar edhe takimet, bisedimet mes Izraelit dhe Palestives, mes Rusise dhe Ukraines…
Le Canton27.ch: Për dhjetë vjet në Bruksel flasim për Kosovën. A mund të jetë Zvicra ndërmjetëse?
Ignazio Cassis: Kjo është e drejtë. Kur Bashkimi Evropian mori iniciativën, ne ende nuk kemi konkurruar. Ne e mbështesim BE-në me mjete, me diplomatë. Por themi edhe ku jemi skeptikë për këtë iniciativë, për atë që po bën BE. Për momentin, është ende ky proces që ne dëshirojmë të shohim të arrihet një zgjidhje. Nëse shohim se nuk funksionon, do të duhet të mendojmë përsëri dhe të shohim se çfarë rrugësh të tjera mund të propozohen.
Kur konfliktet përshkallëzohen dhe pozicionet bëhen të ngulitura, nevojiten ndërmjetës që gëzojnë besim, kanë ekspertizë dhe nuk ndjekin interesa të fshehura. Pikërisht këtu hyjnë në lojë zyrat e mira të Zvicrës. Ato janë një instrument qendror i politikës së jashtme zvicerane, një shprehje e traditës së saj humanitare dhe paanshmërisë. Kështu, ajo jep një kontribut konkret për një botë më paqësore dhe të qëndrueshme.
Çfarë janë zyrat e mira?
Zyrat e mira të Zvicrës përfshijnë të gjitha aktivitetet që kontribuojnë në uljen e tensioneve ndërkombëtare dhe lehtësimin e dialogut. Ato ndahen në tre fusha kryesore:
Ndërmjetësimi – një element thelbësor i ndërtimit të paqes
Ndërmjetësimi, siç kuptohet dhe praktikohet nga Zvicra, është më shumë sesa një diskutim në tryezë të rrumbullakët me një lehtësues të paanshëm. Është një proces i thellë dhe afatgjatë në të cilin ndërtohet besimi, zhvillohen kompromise dhe gjenden zgjidhje të qëndrueshme.
Një shembull: Mozambiku, një vend që, pas një lufte civile të përgjakshme në vitet 1990, u gjend përsëri në prag të konfliktit të armatosur në vitin 2013. Midis viteve 2017 dhe 2019, Zvicra luajti një rol vendimtar në negociatat midis qeverisë dhe RENAMO-s së opozitës. Në bashkëpunim të ngushtë me aktorët e kishës dhe duke ruajtur diskrecionin më të rreptë, u negociua një marrëveshje paqeje. Zvicra ofroi njohuri të ekspertëve, ndihmoi në strukturimin e procesit të negociatave, mbajti kontaktin me të dyja palët dhe kështu siguroi një mjedis në të cilin të dyja palët mund të negocionin në mënyrë të barabartë.
Në një kontekst tjetër, Kolumbia, Zvicra është angazhuar për një proces paqeje të qëndrueshëm dhe gjithëpërfshirës për më shumë se 20 vjet. Për shembull, ajo mbështeti negocimin e marrëveshjes së paqes të vitit 2016 me grupin rebel FARC-EP dhe ka ndihmuar në zbatimin e saj që atëherë. Me kërkesë të qeverisë dhe palëve, Zvicra ka mbështetur negociatat midis qeverisë kolumbiane dhe grupit rebel ELN (Ushtria Çlirimtare Kombëtare) që nga nëntori 2022. Që nga tetori 2023, ajo ka mbështetur gjithashtu negociatat me grupin disident të FARC, EMBF FARC-EP (Shteti Kryetar i Bashkisë së Blloqeve dhe Frentes). Ndërmjetësuesit zviceranë janë të pranishëm në të gjitha negociatat, duke mbështetur palët në gjetjen e zgjidhjeve dhe duke ofruar ekspertizë teknike sipas kërkesës, për shembull në fushat e armëpushimeve dhe hartimit të procesit.
Pse Zvicra?
Çfarë e bën Zvicrën një ndërmjetës të kërkuar? Nuk është vetëm paanshmëria e saj. Është gjithashtu një kulturë konsensusi, e rrënjosur thellë në strukturën e saj politike. Këshilli Federal merr vendime në mënyrë kolegjiale, pakicat përfshihen, dhe katër gjuhë kombëtare dhe tradita të ndryshme fetare formojnë themelin e një shoqërie që e sheh diversitetin jo si barrë, por si forcë.
Kësaj i shtohet edhe prania e saj globale: Me 170 përfaqësi në më shumë se 100 vende, Zvicra mban një rrjet të dendur diplomatik. Këshilltarët e Sigurisë Njerëzore – specialistë të ndërtimit të paqes që janë të njohur mirë me kushtet lokale dhe mbështesin proceset e paqes në terren – janë aktivë në rreth 20 prej këtyre vendeve.
Divizioni i Paqes dhe të Drejtave të Njeriut i FDFA-së në Bernë është qendra për koordinimin e punës së Zvicrës në politikën e jashtme paqësore. Atje, ekspertë për konfliktet në mbarë botën punojnë për zgjidhje të përshtatura dhe mbështesin përfaqësitë zvicerane me ekspertizë në tema të tilla si armëpushimet, ndarja e pushtetit dhe përballja me të kaluarën.
Ndërmjetësimi në të gjitha aspektet e tij
Ndërmjetësimi zviceran nuk është një format i ngurtë, por përfshin instrumente fleksibël që përshtaten me dinamikën përkatëse të konfliktit në terren.
Zvicra mundet kështu…
të ndërmjetësojë vetë, d.m.th., të udhëheqë procesin e paqes dhe të zhvillojë mundësi konkrete zgjidhjeje së bashku me palët;
të ofrojë mbështetje, për shembull, përmes ekspertizës teknike në proceset e udhëhequra nga OKB-ja ose Bashkimi Afrikan;
të përgatisë negociatat duke trajnuar palët në konflikt dhe duke këshilluar mbi strategjitë e negociatave;
të strukturojë dialogët për të parandaluar keqkuptimet dhe për të nxitur mirëkuptimin e ndërsjellë.
Zvicra ndjek një qasje pragmatike dhe parimore: diskrecioni, durimi, paanshmëria, ndjeshmëria ndërkulturore dhe një angazhim ndaj ligjit ndërkombëtar janë gurët themelorë të punës zvicerane të ndërmjetësimit. Përfshirja e grave dhe aktorëve të shoqërisë civile është gjithashtu veçanërisht e rëndësishme – një aspekt që është qendror për qëndrueshmërinë e marrëveshjeve të paqes në shumë kontekste.
Gjeneva – Një Qendër për Paqe
Gjeneva Ndërkombëtare – ky nuk është vetëm një term, por një realitet i jetuar. Shumë aktorë të rëndësishëm janë të bashkuar në një vend në qytet buzë Liqenit të Gjenevës: organizatat e OKB-së, OJQ-të, grupet e mendimit, misionet diplomatike – të gjitha krijojnë një ekosistem që forcon shanset për ndërmjetësim të suksesshëm. Gjeneva nuk është vetëm e pajisur në mënyrë të shkëlqyer logjistike, por edhe një terren neutral ku lulëzon besimi.
Paqja si Mision dhe Qëndrim
Sipas studimeve, tre nga katër qytetarë zviceranë do të donin që vendi ynë të bëhej edhe më i përkushtuar ndaj paqes. Zyrat e Mira, dhe në veçanti ndërmjetësimi, tregojnë se si kjo po bëhet në terma konkretë – përmes dëgjimit, përmes ekspertizës, përmes këmbënguljes. Për më tepër, me Zyrat e Mira, Zvicra përmbush një mandat të Kushtetutës Federale dhe kështu kontribuon në « bashkëjetesën paqësore të popujve », e cila nga ana tjetër përfiton strukturat e qëndrueshme ndërkombëtare nga të cilat varet Zvicra, si një vend i orientuar drejt eksportit.
Në një botë plot tensione dhe pasiguri, Zvicra është një aktor i qetë, por i fuqishëm për paqen. Jo përmes fjalimeve madhështore, por përmes bisedave të qeta, kompromiseve të qëndrueshme dhe zgjidhjeve të qëndrueshme. Kjo është pikërisht ajo që e bën rolin e tyre kaq të vlefshëm.