Davos, 27 janar -Shqiptaret si shembull integrimi ne Zvicer nuk kane ndertuar vetem ura miqesie mes popullit zviceran dhe shqiptare, por edhe ura kalimi prej qinda kilemtrash ne shtetin ku jetojne dhe veprojnë. Njeri nder ta eshte edhe Zejush Agushi nga Fshati Miratoc i Preshevës i cili si i ri ka qene pjese e ndertimit së urës gjigante ne Zvicer ajo e c (Davos) Ura Sunniberg ose siq njihet si Urat e së ardhmes me një gjatësi prej 526 m. eshte një vepër arti e projektuar nga Prof. Dr. Christian Menn. Ura më e bukur dhe ndër më të gjatat në Zvicer (Davos) u ndërtua nga duart e shqiptarit dhe shume punetoreve tjere nga komunitetet e ndrshex nga mabre bota (zvoceranë, ilaiane, portugeze, spanjolle, franceze, angleze, kroatë, sllovene etj…) Kostot për urën Sunniberg arritën në rreth 30 milionë franga zvicerane, shkruan gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
« Ishte kenaqesi por edhe pergjegjesi ndertimi nje ures qe lidh malet e lareta pitoreske te Klosters me Davosin, siq ishte ajo e Sunniberg e gjate mbi gjysem kilometri. Ndertimi i kesaj ure gjigante zgjati plote tri vite (1996-1999) kur isha si punëtor i firmes Vetsch AG. Kurse Punimet kryesore i ka bëre Batigroup AG që sot njihet si Implenia AG.. » thote ne fillim te bisedës z.Zejush Agushi nga Presheva i cili pas 23 vitesh kujton me nostalgji ndertimin e ures më e bukur dhe ndër më të gjatat në Zvicer (Davos) duek folur për gazetës zvicerane ne shqip Le Canton27.ch.
Para 23 vitesh, përurimi i urës se Sunniberg – Klosters (Davos) u bë nga Princi Charles si ftuar nderi dhe këshilltari federal i atëhershëm Moritz Leuenberger
Ne vazhdim z.Agushi duke kujtuar ndetimiu e kesja ure thote se « si sot me kutjohe tkur u be perurimi i kesja ure, ku u mblodhen qindra veta. Pos qytetareve, nxënesve dhe studenteve, moren pjese ne kete ceremoni edhe autoritete lokale, kantonale e shteterore madje edhe mysafire spcial nga jashte si Princi Charles, i ftuar nderi dhe këshilltari federal i atëhershëm Moritz Leuenberger ter cilet bene hapjen e trafikut, mbi uren e posandertuar te në Klosters… »
Ura Sunniberg pranë resortit të njohur të sporteve dimërore të Klosters në kantonin e Graubünden është një urë me kabllo të dizajnuar veçanërisht bukur. Ajo u projektua nga ndërtuesi i njohur zviceran i urave Christian Menn, i cili ndër të tjera planifikoi edhe Urën Ganter në rrugën Simplon Pass.
« Per ndertimi e kesaj ure u desht shume kohe, madje mund dhe sakrifica. Aty pos djerësve qe lam, aty e lam edhe nje kolege te cilin me nuk e pame kurre i cili gjate punimeve ra nnga ura , nga skelja..,aty derdhem edhe gjakë, lam shume gishterinje duke punuar…Por, puna, pune..duhej te kryhej ura o i gjalle o i vdekur qe sot po gezojnë dhe po sherbehen te rinjt dhe te rejat duke shkuar dikuish ne shkolla e studime e dikush ne pune e fabrika deh administrate.. » thotge ne vazhdim z.Zejush Agushi duke kujtuar me mall koleget dhe rrezikun qe kishin duke ndertjar uren e madhe të Klosters afer Davosit.
Sot aty kur shkon ne pushime për skijime i biri i tij Mentor Agushi i cili jeton sot me prinderit ne St.Gallen me familje nuk e fsheh satisfaksionin e tij i cili sa here kalom mbi urën Sunniberg pranë Klosters, flet me nostalgji dhe krenari i cili thote se « Atebote, si sot me kujtohet, kur une isha i vogel, isha dhjate vejqar, babai thoshte se po ndertojme nje ure shume të madhe dhe te bukur qe do t’i sherbej qytetareve te Zvicres, ure kjo qe do ta lidh jo vetme Zvicren po dynajne, se ishte vend turistik Davosi. Kur vinte ne shtepï, shpesh vinte me gishtat lidhe me fashë, se nuk ishte bash aq pune e lahte. Nga gjitha urat qe kaloj ne Zvicer ne kete ure ndjehem me i sigurt, se e di kushe ka ndertuar me djerse, me duart e arta te babit tim, nga cila ure na rriti dhe na shkolloi…Ndertimi i një ure nuk eshte thjesht vetem nje pune fizike dhe teknike, por edhe humanitare dhe miqesore e cila ju ndihmon, shpëton dhe ju shkurton rrugetimin, levizjet mijera banoreve e cila urë sot ka lidh jo vetem malet dhe kodrat por edhe zemrat e njerëzve mes veti.. »
Ura është pjesë e bypass-it Klosters, i cili u hap në 1998. Në drejtimin jugor të udhëtimit në rrugën nacionale 28, tuneli Gotschna, i cili u ndërtua në të njëjtën kohë, lidhet drejtpërdrejt me urën.
Trari, i cili është vetëm 12,40 m i gjerë, shkon në një kthesë të lehtë dhe ka një hapësirë kryesore prej 140 m me një gjatësi totale prej 526 m. Të katër shtyllat kanë secila dy nivele kabllosh të rregulluara në formën e një harpe. Rruga përshkon luginën e Landquart në një lartësi maksimale prej 62 m.
Për më shumë se njer gjysem shekulli nuk ka pasur më risi në teknologjinë e urave. Ky është vëzhgimi i bërë nga Prof. Dr.Christian Menn, ndërtuesi i urave zvicerane me famë botërore, gjatë këtij aperitivi shkencor.
Ura Sunniberg pranë Klosters është një nën-projekt i zgjerimit të rrugës nacionale (28) në Davos, përgjatë rrugës kryesore në Prättigau në kantonin e Graubünden. Në perëndim, bypass-i i Klosters lidhet me bypass-in e Saas dhe bypass-i i Küblis-it pasoi në 2016. Në lindje është vazhdimi drejt Davosit ose stacionit të ngarkimit të makinave RhB Selfranga në tunelin Vereina. Qëllimi i rrugëve të anashkalimit në Prättigau është të çlirojë qytetet përgjatë rrugës nga trafiku i bezdisshëm në distanca të gjata që mbizotëron veçanërisht në sezonin kryesor të dimrit.
Gazetari shqiptare qe beri ket foto poshte te ures Sunniberg ne Davos, kolegeve zvicernë ju tha: Ndjem i sigurt kur kaloj mbi ket ure se e ka ndetuar duart e një shqiptari!..
Në mes, ajo përfshin luginën Landquart në një distancë prej 526 metrash në një kthesë në të djathtë. Për këtë arsye, ura zbret pak drejt fshatit Serneus, poshtë luginës. Ura me kabllo, e cila përbëhet nga betoni i armuar dhe betoni i paranderur, mbahet në vend nga kabllot e çelikut të shtrirë mbi katër shtyllat. Pika më e lartë e urës arrihet në lartësinë e shtyllës së dytë (që shihet nga Büel), sepse këtu rruga është rreth 62 metra mbi Landquart, e cila rrjedh përgjatë dyshemesë së luginës jo shumë larg nga shtylla e urës. Secila nga katër shtyllat ka një themel që është rreth 16 metra i thellë.
Ka një rreze rrethore prej 503 metrash në plan. Kjo mundëson deformim me kufizime të ulëta si rezultat i temperaturës dhe zvarritjes së betonit, dhe lejon që të mos përdoren nyjet e zgjerimit dhe kushinetat e urës.
Ndërtimi filloi në pranverën e vitit 1996. Pas përfundimit, ura fillimisht shërbeu si një hyrje në kantier ndërtimi në portalin Drostobel të tunelit Gotschna deri në hapjen e bypass-it të Klosters.
Ura u bë një pikë referimi e re në komunitetin Klosters. Në vitin 2001, edhe para hapjes, struktura, e projektuar nga inxhinieri civil Christian Menn në bashkëpunim me Dialma Jakob Bänziger dhe zyrën e tij inxhinierike, mori çmimin prestigjioz ndërkombëtar « Outstanding Structure Award » nga Shoqata Ndërkombëtare për Urat dhe Urat për shkak të çmimi i tij unik i dizajnit Structural Engineering (IABSE), një pllakë në kufirin e korsisë e përkujton këtë.
Më 9 dhjetor 2005, bypass-i Klosters me urën Sunniberg dhe tunelin Gotschna u hap për trafik. Princi Charles mori pjesë në hapje si i ftuar nderi. Ai i kalon rregullisht pushimet e skijimit në Klosters.
Për më shumë se njer gjsxem shekulli nuk ka pasur më risi në teknologjinë e urave. Ky është vëzhgimi i bërë nga Prof. Dr.Christian Menn, ndërtuesi i urave zvicerane me famë botërore, gjatë këtij aperitivi shkencor.
Ky inxhinier civil – i cili u nderua me çmimin e lartë të Strukturës së jashtëzakonshme nga ABSE në 2001 për projektin e urës Sunniberg pranë Klosters – ankohet për mungesën e inovacionit në teknologjinë e urave kur është bërë përparim i madh në ndërtimin e automobilave dhe aeronautikës, si dhe në fusha. të fizikës dhe kimisë.
Natyrisht, ndërtohen ura, hapësira e të cilave po rritet vazhdimisht. Ura më e gjatë në botë, Ura Akashi në Japoni (1998) me një hapësirë prej 2000 m, megjithatë, vështirë se ndryshon në teknikën e saj të ndërtimit nga Ura Golden Gate në San Francisko e cila u ndërtua më shumë se 60 vjet më parë. Ndërtimi i urave spektakolare dhe « ikonike » në të ardhmen kërkon materiale të reja dhe teknologji inovative që lejojnë inxhinierët të shprehin kreativitetin e tyre.
Në kërkim të teknologjive dhe materialeve të reja për struktura më të holla dhe më të lehta
Krahas urave emblematike, urat tona standarde, të cilat duhet të plotësojnë më shumë kritere ekonomike sesa estetike, mund të përfitojnë gjithashtu nga përparimi në teknologjinë e materialeve.
Për Christian Menn, mbulimi i çelikut përforcues me beton është një obsesion dhe madje një tabu që duhet thyer. Ai theu gjithashtu një shtizë në favor të teknikës së paranderjes së jashtme e cila ende nuk përdoret gjerësisht në Evropë.
Kjo urë këmbësorësh me kabllo do të ndërtohet në një shkallë reale me një hapësire prej 20 m dhe do të përbëjë gjithashtu një objekt unik demonstrues për mësimdhënie.
