Prishtinë, 4 janar -Euro po feston njëzet vjetorin e saj në para, franga dhe monedha e përbashkët po i afrohen gjithnjë e më shumë barazisë.. Monedha e përbashkët evropiane mbush sot 20 vjet. Disa shtete përdorin euron edhe pa qenë pjesë e BE-së, sikur Kosova, por ka disa vende tjera edhe pse anëtere te BE-së nuk e perdorin euron?! Ndërsa, Zvicra as nuk eshte anetare e as nuk e perdor euron, prandaj edhe nuk ndien krize ekonomike sikur vendet tjera te BE-së.
Pse Kosova jo anëtare e BE-së, pas monedhës DARDANI, përdor euron e pse disa vende anetare te BE-së nuk e përdorin euron?
Jemi deshmitar se monedha e pare e Republikes se Kosovës eshte “Dardani” (siq eshte edhe flamuri i presidentit historik Rugova) monedhe kjo ne vitin 1999 eshte pare jo vetem ne Kosove, por edhe Shqipëri, Zvicer, Gjermani, Slloveni.. qe me pas u zevendësua me euron, shkruan gazeta zvicerane Le Canton27.ch
Në vitin 1999, njëmbëdhjetë shtete anëtare të Bashkimit Evropian lëshuan një monedhë të përbashkët nën kujdesin e Bankës Qendrore Evropiane (BQE). E përdorur për herë të parë në tregjet financiare, euro u mishërua në kartëmonedha dhe monedha tre vjet më vonë, në 2002.
Euro (€) është aktualisht monedha zyrtare e 19 nga 27 vendet anëtare të BE-së, të cilat së bashku përbëjnë zonën e euros (Austri, Belgjikë, Qipro, Estoni, Finlandë, Francë, Gjermani, Greqi, Irlandë, Itali, Letoni, Lituani, Luksemburgu, Malta, Holanda, Portugalia, Sllovakia, Sllovenia, Spanja, Bullgaria, Kroacia, Republika Çeke, Hungaria, Polonia, Rumania dhe Suedia) janë vendet që ende nuk e kanë adoptuar euron, por që do t’i bashkohen eurozonës kur të plotësojnë kriteret e kërkuara. Këto janë kryesisht vendet që iu bashkuan Unionit në 2004, 2007 dhe 2013, pra pas futjes së euros në vitin 2002.
Deri më tani, 8 vende anëtare të BE-së nuk janë anëtarë të zonës së euros: Danimarka, Suedia, Polonia, Republika Çeke, Hungaria, Kroacia, Rumania dhe Bullgaria. Megjithatë, arsyet e tyre janë të ndryshme. Prandaj Danimarka ende përdor kurorën si monedhën e saj kombëtare.
A i ka rritur euro çmimet? Qytetarët në Kosovë janë më të varfërit në Evropë. « Ballkani i hapur » me dinarë e leke pa perspektive ekonomike
Disa shtete përdorin euron pa qenë pjesë e Bashkimit Evropian. Kosova dhe Mali i Zi kështu miratuan monedhën e përbashkët në mënyrë të njëanshme. Kjo do të thotë se ata nuk marrin pjesë në përcaktimin e politikës monetare evropiane dhe nuk kanë autorizimin për të prerë monedha, por i përdorin monedhat e veta. Që nga shfaqja e euros, në janar 2002, çmimet thuhet se janë rritur në qiell, keshtu dke shtuar edhe varferine. « Ballkani i hapur » me dinarë e leke pa perspektive ekonomike, tkane konstatuar eskpretet e ekonomise ne Bruksel..
Kosova sikur edhe Mali i Zi miratuan monedhën e përbashkët në mënyrë të njëanshme. Kjo do të thotë se ata nuk marrin pjesë në përcaktimin e politikës monetare evropiane dhe nuk kanë autorizimin për të prerë monedha, por i përdorin monedhat e veta, shkruan gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
Standardi i jetesës së qytetarëve të Kosovës është larg vendeve të rajonit dhe Bashkimit Evropian, sepse mesatarisht qytetari shpenzon vetëm 1511 euro në vit.
Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, familja kosovare shpenzon mesatarisht 7,803 euro në vit, ose 1,511 euro për kokë banori, duke e bërë Kosovën më të varfërin në Evropë dhe rajon, raportojnë mediat kosovare. Sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar, të ardhurat mesatare për kokë banori në Bashkimin Evropian janë 35,800 dollarë, ndërsa në Kosovë 4,442 dollarë dhe në Serbi rreth 7,000 dollarë.
Në një studim tjetër të kryer nga INSEE midis 2002 dhe 2016, gjetja është e ngjashme: inflacioni “nuk ka qenë atipik” që nga viti 2002. Kohët e fundit, inflacioni në zonën e euros arriti në 4.9% në nëntor 2021.
Gjithashtu, fenomeni aktual i inflacionit prek të gjithë planetin, veçanërisht për shkak të rritjes së mprehtë të çmimeve të energjisë dhe burimeve të angazhuara për planet e rimëkëmbjes për të luftuar pasojat ekonomike të pandemisë Covid.-19. Gjatë të njëjtës periudhë, Shtetet e Bashkuara postuan, për shembull, një normë inflacioni prej 6.8%, e padëgjuar që nga viti 1982.
Në vitin 2003, pati edhe një referendum që hodhi poshtë miratimin e euros në një shtet evropian. Me mbi 56% të votave të hedhura, qytetarët suedezë kundërshtojnë qartë hyrjen e vendit të tyre në Bashkimin Ekonomik dhe Monetar. Ndryshe nga Danimarka, megjithatë, vendi mbetet i detyruar nga detyrimi për t’u bashkuar me eurozonën kur plotëson kushtet ekonomike të parashikuara nga Traktati i Mastrihtit … të cilat prandaj përpiqet të mos i respektojë.
Sipas ligjit evropian, të gjitha shtetet anëtare të BE-së synojnë t’i bashkohen zonës së euros. Traktati i Mastrihtit i vitit 1992 vendosi një sërë kriteresh konvergjence për të afruar ekonomitë evropiane, me synimin për të ndarë një monedhë të vetme. Megjithatë, gjashtë vendet e tjera jo-euro brenda BE-së iu bashkuan asaj që nga viti 2004, domethënë pas hyrjes në qarkullim të monedhës së përbashkët. Dhe këta të rinj nuk kanë të drejtë