« Njerëzit duhet të përdorin robotë për të bërë punë më kreative në vend të punës së përsëritur, » thotë Klajd Lika
Bernë, 22 dhjetor -“Nuk kam asgjë për të humbur, gjërat vetëm mund të përmirësohen” – si po kërkojnë suksesin në Zvicër sipërmarrësit e rinj me origjinë shqiptare («Ich habe nichts zu verlieren, es kann nur besser werden» – wie junge albanischstämmige Unternehmer in der Schweiz den Erfolg suchen ») shkruan gazeta zvicwerane ne shqip Le canton27.ch fduke ju rferuar NZZ e cila prezenton te arriturat dhe sukseset e shqipatreve ne biznes ne Zvicër.
Shqiptarët në Zvicër nuk kanë pasur gjithmonë reputacionin të mirë, dhe shpesh kanë përjetuar raste të diskriminimit. Por me kohë, gjërat kanë ndryshuar. Një brez i ri i shqiptarëve etnikë tani është i gatshëm të performojë, është i uritur për sukses dhe di si të mbrohet. 360 anëtarë të kësaj gjenerate u mblodhën në Oerlikon fundjavën e kalua, në Hotel Kameha Grand për të marrë pjesë në ceremoninë e çmimeve “Swissalbs Entrepreneur 2022”. Ata janë fëmijë të emigrantëve nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.
Përparim Avdili kryeson shoqatën “Swissalbs”, e cila është themeluar në vitin 2018. Avdili është edhe kryetar i FDP-së së qytetit të Cyrihut
Avdili dhe klubi i tij duan të tregojnë se rreth 350 mijë shqiptarët në Zvicër po merren gjithmonë e më shumë shembuj pozitivë. Ne terma mediatik diaspora ka evoluar nga “një kokë turku” në një performuese të lartë. Me Swissalbs dëshirojmë të vizatojmë një pamje të ndryshme, shumë më realiste të komunitetit.
Është e vështirë të përcaktohet saktësisht se sa shqiptarë jetojnë në Zvicër. Kjo për shkak se njerëzit me origjinë shqiptare vijnë nga disa shtete dhe shumë tani kanë edhe pasaporta zvicerane. Megjithatë, disa njerëz tashmë flasin me një shkelje syri për kantonin e 27-të të Zvicrës kur bëhet fjalë për diasporën shqiptare, e cila përfshin edhe të çara të futbollit zviceran si Xherdan Shaqiri apo Granit Xhaka.
Fituesi zhvillon robotë për shumë fusha të aplikimit
Në Oerlikon, Klajd Lika u vlrerësua si sipërmarrësi më i mirë i diasporës shqiptare në Zvicër. I lindur në Tiranë dhe e rritur në Athinë, 35-vjeçari prej gjashtë vitesh jeton në distriktin e 4-të. Dy vjet më parë ai themeloi kompaninë e tij Bota Systems. Ekipi prej tetë anëtarësh spin-off i ETH prodhon sensorë robotikë “me një ndjenjë të prekjes” që mbështesin mjekët gjatë operacioneve, për shembull, ose punëtorët që merrem me lustrim dhe bluarje në fabrika. “Në të ardhmen, njerëzit duhet të përdorin robotët për të bërë punë më kreative në vend të punës së përsëritur,” thotë fituesi i çmimit për NZZ, transmeton gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch
Bota Systems tashmë ka klientë në mbarë botën dhe fiton para. Pothuajse po nxjerrim fitime”, thotë me krenari Lika. CEO supozon se Çmimi i Sipërmarrësit Swissalbs tani do të hapë dyer të tjera për të. Për shumë njerëz, startup-i i tij është ende nën radar.
Me Bota Systems ai dëshiron të bëhet një lider global në fushën e robotikës. Si një qendër teknologjike në Evropë, Zvicra është ideale për qëllimet e tij të zgjerimit. Këtu fituesi ndihet shumë rehat. “Njerëzit janë të organizuar dhe efikas,” dhe çdokush mund të shfrytëzojë mundësitë për të nisur një fillim fluturues.
“Më shumë rrezikues se të tjerët”
Kandidatët për Çmimin e Sipërmarrësit u përcaktuan me një proces nominimi. Një juri e shquar vendosi më pas fituesin bazuar në kritere të ndryshme. Anëtari i jurisë, Roland Brack, shprehet për modelin e zgjuar të biznesit të Klajd Likës. “Ai mbështetet në teknologjitë tashmë të vendosura të robotëve dhe u jep atyre ndjeshmëri.” Duke vepruar kështu, ai zgjidh një problem përkatës ose hap fusha krejtësisht të reja aplikimi për robotët. Pionieri i tregtisë elektronike Brack, i cili njihet nga seriali “The Lion’s Den”, është i bindur se ka shumë fusha të aplikimit të teknologjisë nga Bota Systems në mbarë botën.
Këshilltari kombëtar i FDP i Cyrihut Andri Silberschmidt ishte gjithashtu pjesë e jurisë që vendosi Klajd Likën në mburojë. Silberschmidt, i cili është vetë një sipërmarrës, votoi gjithashtu për CEO të Bota Systems. “Klajdi është shumë i fokusuar dhe e njeh potencialin e kompanisë së tij”, thotë bashkëthemeluesi i grupit të restoranteve Kaisin, i cili ofron tasa poke ( poké bowls ushqim tradicional Hawaian)
28-vjeçari Silberschmidt e sheh komunitetin zvicerano-shqiptar si shumë të zellshëm dhe të guximshëm. “Ata janë ndoshta më të gatshëm për të marrë rreziqe se të tjerët dhe për këtë arsye gjithashtu kanë një instinkt sipërmarrësi”. Në njohje të ndryshme nga diaspora shqiptare, ai vuri re një nxitje për të dhënë një kontribut në historinë e suksesit social dhe ekonomik të Zvicrës.
Duke u kthyer diçka prindërve
Këtë e konfirmon fituesi i vitit të kaluar të Çmimit Sipërmarrës, Sysret Kastrati. Drejtori i Përgjithshëm i Jamatu thotë se prejardhja e tij emigrante ka një ndikim të madh në personalitetin e tij dhe rrjedhimisht në veprimet e tij sipërmarrëse. Për kompaninë e tij, e cila dëshiron të thjeshtojë pagesën e faturave në restorante, hotele dhe bare, ai punon me një gatishmëri të madhe për të marrë rreziqe dhe ka gjithmonë ambicie të larta. “Përpjekja për sukses është e rëndësishme për mua”.
Shumica e shqiptarëve që jetojnë këtu janë rritur si fëmijë emigrantësh në rrethana modeste. Fakti që ju keni përjetuar një luftë përmes familjes ose vetes suaj të çon në një mënyrë tjetër të të menduarit: “Nuk kam asgjë për të humbur, vetëm mund të përmirësohet”. Nga ana tjetër, dikush dëshiron të bëjë krenarë prindërit dhe të afërmit e tij përmes performancës së mirë dhe suksesit. “Sepse sakrifikuan shumë për të na dhënë një jetë më të mirë”, vijon 41-vjeçari.
“Ne ruajmë vlerat zvicerane,” thotë Tim Fida, bashkëthemelues i agjencisë së pasurive të paluajtshme me bazë në Geroldswil, Emperio AG: Kur fillon një punë, e përfundon atë, shpjegon 32-vjeçari maqedonas me një dialekt Valais. Ndershmëria është gjithashtu e ankoruar fort në komunitetin zvicerano-shqiptar. “Ne gjithashtu mësuam të marrim përgjegjësi këtu në Zvicër”. Sipas Fidës, jeta e biznesit në atdheun e vjetër ndonjëherë është e ndryshme.
Shteg i vështirë për themelueset femra
U vlerësua gjithashtu edhe stilistja me bazë në Lucern Manusha Sakica, e cila prodhon modë të qëndrueshme nga mbetjet e pëlhurave. Sipërmarrësja nuk doli në podium. “Gratë janë më shpesh sipërmarrëse sociale dhe rrallë kanë gjetur startup-e që mund të rriten”, thotë Nadine Jürgensen, bashkëthemeluese e platformës financiare elleXX dhe gjithashtu anëtare e jurisë. 40-vjeçarja shton se 96 për qind e kapitalit në Zvicër shkoi për themeluesit meshkuj.
Pavarësisht prejardhjes së tyre, gratë sipërmarrëse në Zvicër kanë nevojë për shumë guxim, këmbëngulje, një ekip të mirë, investitorë dhe një rrjet të madh, thotë Jürgensen. “Jam e lumtur nëse, në të ardhmen, femra si Manusha mund të jenë model për gratë që fillojnë bizneset e tyre”.
Në rolin e tyre si sipërmarrës, shqiptarët vendas duket se po bëjnë shumë gjëra siç duhet. Sipërmarrësi model zviceran dhe riorganizuesi i kompanisë Giorgio Behr, i cili mbajti një fjalim në ballonin e sipërmarrësve të shtunën, gjeti vetëm fjalë lavdëruese: Ky komunitet është shumë më aktiv se komunitetet e huaja të ngjashme në këtë vend, dhe mbi të gjitha këta të rinj janë “me të vërtetë i uritur”. Kompanitë dhe sipërmarrësit e vlerësuar nga juria sigurisht që do t’ia dilnin./https://www.nzz.ch/zuerich/zuerich-preis-fuer-albanischstaemmige-unternehmer-verliehen-ld.1714552?reduced=true