Bruksel, 28 gusht -Dhuna ndaj gazetarëve në Serbi — për të cilën Reporterët pa Kufij (RSF) kanë paralajmëruar vazhdimisht — ka arritur një rekord të ri të trishtueshëm. RSF ka dokumentuar 34 sulme fizike të kryera në më pak se dy muaj kundër profesionistëve të medias si nga aktivistët politikë ashtu edhe nga forcat e rendit, ndërsa ata raportonin për protestat kundër korrupsionit. Kjo shifër tejkalon të gjitha totalet vjetore të sulmeve fizike të regjistruara në Serbi që nga të paktën viti 2020. RSF u bën thirrje shteteve anëtare të Bashkimit Evropian (BE) dhe Parlamentit Evropian t’u dërgojnë një mesazh të qartë autoriteteve serbe se qëndrimi i tyre pasiv – dhe bashkëfajësia e mundshme – në këto abuzime është i papajtueshëm me qëllimin e tyre për t’u bashkuar me BE-në, njofton gazeta zvicerane nevshqip LeCanton27.ch duke ju referuar raportit te sotem nga RsF.
Një nga sulmet më të dhunshme të verës ndaj gazetarëve serbë ndodhi më 13 gusht. Ndërsa po mbulonte një protestë jashtë selisë lokale të Partisë Progresive Serbe (SNS) në pushtet në qytetin verior të Novi Sadit, kryeredaktori i faqes së lajmeve Razglas, Zarko Bogosavljevic, dhe një gazetar nga Novi Sad 192, Nikola Bilic, u rrahën nga mbështetësit e SNS me shufra metalike. Sulmi ishte aq i dhunshëm sa Nikola Bilic, i cili pësoi lëndime në kokë, u dërgua në urgjencë.
Vetëm midis 1 korrikut dhe 25 gushtit, RSF regjistroi 34 sulme fizike ndaj gazetarëve, fotoreporterëve dhe videoreporterëve serbë. Shumica dërrmuese mbulonin demonstratat kundër korrupsionit të shkaktuara nga shembja vdekjeprurëse e një stacioni hekurudhor në Novi Sad në nëntor 2024.
Nga 34 incidentet, 14 u kryen nga mbështetës të dhunshëm të SNS, partisë së Presidentit Aleksandar Vuçiç, i cili sulmoi gjithashtu shumë protestues paqësorë, si dhe disa oficerë policie. 20 sulmet e tjera u kryen nga oficerë të zbatimit të ligjit.
Numri i sulmeve gjatë dy muajve të fundit tejkalon të gjitha totalet vjetore të dhunës kundër profesionistëve të medias në Serbi që nga të paktën viti 2020, sipas të dhënave të RSF-së, dhe është dyfishi i numrit të rasteve të regjistruara në vitin 2024 (17). Numri aktual vjetor për vitin 2025 është 65 raste – një nivel i paprecedentë duke gjykuar nga të dhënat e Shoqatës së Gazetarëve të Pavarur (NUNS) të mbajtura që nga viti 2008. Edhe pse Komisionerja e Zgjerimit të BE-së, Marta Kos, i dënoi sulmet në mesin e gushtit, ajo u qortua shpejt nga Kryetarja e Parlamentit Serb, Ana Brnabiç, një anëtare e SNS-së, e cila i tha asaj të qëndronte « e heshtur ».
“Mesatarisht, një profesionist i medias serbe sulmohet fizikisht çdo dy ditë. Tridhjetë e katër sulme në më pak se dy muaj! Kjo është e patolerueshme. A duhet të presim derisa një gazetar të plagoset ose të vritet edhe më rëndë? Përballë pasivitetit të autoriteteve serbe – dhe bashkëfajësisë së mundshme – BE-ja duhet të veprojë. Ne i bëjmë thirrje veçanërisht Parlamentit Evropian dhe shteteve anëtare me ndikim si Gjermania dhe Franca që të dënojnë me forcë numrin rekord të sulmeve ndaj gazetarëve serbë. Qeveria serbe duhet të kuptojë se kjo tërheqje është e papajtueshme me ambicien e saj të deklaruar për t’u bashkuar me BE-në.”, thuhet nevreagimin e z.Pavol SzalaI, shef i deskut të BE-së për Ballkanin të RSF-së, citon LeCanton27.ch
Gazetarët serbë kërcënohen ose sulmohen rregullisht me shufra metalike, tulla dhe gurë nga mbështetës të dhunshëm politikë, ndërsa policia i spërkat në mënyrë arbitrare me gaz lotsjellës. Në disa raste, policia dështoi të ndërhynte për të mbrojtur gazetarët pasi ata po sulmoheshin nga protestues të dhunshëm.
Këto sulme, si dhe kërcënime të shumta me vdekje kundër gazetarëve, nxiten nga deklaratat e shpeshta të Presidentit Aleksandar Vuçiç dhe mbulimi i ngjarjeve nga tabloidët pro-qeveritarë. Që nga dhjetori i vitit 2024, ata kanë bërë akuza të pabaza se protestuesit dhe disa media të pavarura po orkestrojnë një « grusht shteti » të financuar nga vendet perëndimore. Në fund të qershorit, kreu i shtetit madje i etiketoi kanalet televizive N1 dhe Nova S, të cilat mbulojnë me guxim protestat pavarësisht rrezikut të madh, si « terroristë ».
Liria e shtypit nën sulm
Që nga fillimi i protestave kundër korrupsionit, RSF ka paralajmëruar vazhdimisht për rritjen e dhunës kundër gazetarëve dhe presionin politik mbi median – përmes deklaratave publike, në një demonstratë në Paris dhe në kontributin e saj në raportin e BE-së për Sundimin e Ligjit mbi Serbinë. RSF ka dënuar gjithashtu preferencën e autoriteteve për të mbështetur propagandën ruse në vend që të nxisin lirinë e medias.
E renditur e 96-ta nga 180 vende dhe territore në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit 2025 të RSF, Serbia mban pozicionin e parafundit në zonën BE-Ballkan.