Bernë, 3 gusht -Largimi nga Kosova, ne ket rast nga Zvicra trend, luks apo për shkak krizes? Njerëzit jane si shpezet shtegtar, ku eshte me nxehte, me sigurt dhe me mire, andej edhe «fluturojne». Me mire se ne Zvicer nuk ka, po ja edhe zviceranet largohen nga ky vend i chokoladave, siq thone ne « cdo dy hapa » me banka, ne mesin e tyre mjeke, policë, inxhinierë, mesuesë e të tjerë me zanat e pazant, si dhe kuadro tjera të profileve te ndryshme. Megjithse largimi i shqiptareve nga Kosova dallon nga ata te para vitit 1999 qe u debuan nga regjimi i eger serbe, kur Kosova ishte nen okupim. Por sot largimi i tyre nga Republika e Kosovës per te cilin luftuan, kur nga Zvicra dhe vendet e BE-së ky vend konsiderohet si i sigurt, largimi i tyre eshte i pakuptimtë?!, shrkuan gazeta zvcerane Le Canton27.ch
Nga Berna: Nefail MALIQI
Gazeta zvicerane Le Canton27.ch njofton nga Berna, duke ju referuar burimeve të OFS, se mbi 800,000 zviceranë aktualisht ejotjne dhe veprojne jashtë vendit te tyre, kryesisht në Gjermnai me mbi 200 mijë, pastgaj ne fracne rreth 100 mijë..Madje edhe ne Kosovë me mbi 500 sish, te cilet sot jetojne dhe punojne pa kurrefare problemi. Pëderisa kosivare ikin dikush nga qejfi (luksi) e ndokush nga zori dhe ekrojne azil ne Zvicer, qindra zviceranë viteve të fundit kanë ekrkuar « azil » në Kosovë meqë Zvuicra dhe vendet e BE-së e konsideorjne ski nje vend te sigurt, kuptohet për ata që djuan te punojnë, shkruan Le Canton27.ch
Nuk ikin vetëm kosovarët nga vendi, por edhe zviceranët duke i kthyer shpinden vendit të chokoladave, më të pasur në botë. Mbi 800.000 zviceranë sot punojnë larg vendit të tyre. Në Kosovë janë mbi 500
Deri në shekullin e 20-të, Zvicra ishte një vend emigracioni: d.m.th., njerëzit lundruan dhe u larguan nga vendi për shkak të varfërisë. Nga viti 2011, numri i personave që largohen nga Zvicra për t’u vendosur jashtë vendit është rritur sërish nga viti në vit. Pas një viti rekord emigracioni në 2018-ën, shifrat ranë sërish: numri i emigrantëve ra veçanërisht në fillimin e pandemisë në vitin 2020. Por numri i atyre qe largohen nga Zvicra serish ka filluar te rritet madje me nje hove te madh. Vendet e tyre të preferuar janë: Gjermania, Portugalia, Italia, Franca, Amerika, Afrika, madje deri ne Auastrali.
Popullsia e Zvicrës jashtë vendit e ka kaluar pragun e 800 mijë shtetasve. Numri i tyre vazhdoi të rritet në vitin 2022. Por në Afrikën Qendrore dhe Jugore, gjatë 20 viteve të fundit, tendenca është mjaft në rënie. Gianni Zezza (66), megjithatë, është një nga ata që e shohin këtë rajon si një interes të rëndësishëm personal. Si shumë zviceranë të tjerë, ai vendosi të vendoset jashtë vendit të tij.
Për gati 30 vjet, një segment gjithnjë në rritje i qytetarëve zviceranë kanë të përbashkët një interes për të lëvizur jashtë vendit. Nga nevoja për t’u rilidhur me origjinën, nga mundësia profesionale apo thjesht nga dëshira për të shkuar diku tjetër, ka shumë arsye për t’u larguar nga territori kombëtar. Pasi u rrit në Zvicër dhe kaloi pjesën e parë të jetës së tij në kantonin e Valais, Gianni Zezza e kuptoi shumë herët se motivet që e shtynë të largohej jashtë kufijve kombëtarë.
I lindur në Sion në vitin 1956, ky italian me origjinë u bë zviceran i natyralizuar në fund të viteve 1970, pasi kishte kaluar gjithë fëmijërinë dhe adoleshencën e tij në malësitë e Valais. Zviceran me bindje, ai megjithatë ndjeu nevojën për të njohur një botë të re. « Gjatë adoleshencës, ne ndikojmë shumë lehtë, ndonjëherë edhe pozitivisht, » shpjegon ai me telefon nga rezidenca e tij e vendosur në ishullin kryesor të arkipelagut Bissagos, në Guinea-Bissau. “Shoku im më i mirë, në Mayens-de-Sion, ishte senegalez dhe falë tij, një pjesë të madhe të fëmijërisë sime e lashë me kulturën senegaleze. Kështu që në moshë shumë të re më tërhoqi Afrika.”
Pikërisht në vitin 1989, në moshën 33-vjeçare, Gianni vendosi të largohej nga Zvicra. Ai bashkohet me mikun e tij në Kafountine, në Basse-Casamance, një rajon në Senegalin jugor. Ai zbulon një vend ku ka shumë mundësi për të zhvilluar projektet e tij për të mirën e senegalezëve. Në vitin 2011, ai vendosi të shkonte edhe më në jug dhe u vendos në një ishull në brigjet e Atlantikut të Guinea-Bissau. Ai ndërtoi një shtëpizë atje, me tre dhoma për mysafirë, një restorant dhe një bar disa kilometra me kanoe nga kryeqyteti Bissau. Gjithashtu aktiv në peshkim, ai tani, gjatë dymbëdhjetë viteve të fundit, ka gjetur ritmin e tij të jetës.
Disa shtetas të dyfishtë me zviceranë jashtë vendit
Gati 75% e tyre kanë të paktën dy shtetësi që kanë zgjedhur të shkojnë dhe të jetojnë jashtë vendit. Disa prej tyre shfrytëzojnë edhe mundësinë për t’u natyralizuar në vendin pritës. Tashmë dykombëshe italiane dhe zvicerane, Gianni imagjinoi gjithashtu të merrte kombësinë Guineane. Por për arsye administrative ai hoqi dorë. “Në disa vende është e ndërlikuar të kesh më shumë se dy pasaporta. Për të mos pasur probleme të këtij rendi, preferova të mbaja një leje qëndrimi që zgjat pesë vjet në Guinea-Bissau. Megjithatë, për t’u llogaritur si zviceran jashtë vendit, ai u deklarua në përfaqësinë kompetente, që ndodhet në Dakar.
Numri i zviceranëve jashtë vendit vazhdon të rritet
Historia personale e Gianni ofron një hapësirë për të kuptuar dhe zbuluar arsyet e shumta që i shtyjnë qytetarët zviceranë të largohen nga vendi i tyre çdo vit. Gjatë 20 viteve të fundit, për shembull, numri i zviceranëve jashtë vendit ka vazhduar të rritet. Sot, pak më shumë se 800,000 njerëz janë të regjistruar në një përfaqësi jashtë vendit. Ky fenomen përforcohet edhe nga një numër në rritje i të porsalindurve që fitojnë shtetësinë zvicerane në lindje jashtë territorit zviceran.
Ashtu si Gianni, një shumicë e madhe sigurisht që dëshiron të mbajë një lidhje të fortë me Zvicrën. Për të, Zvicra do të mbetet vendi i fëmijërisë së tij, por aktualisht ai përjashton mundësinë e kthimit nga ana tjetër në një të ardhme më të largët. “Mësova të jetoj në natyrë, mbjell fruta dhe perime, kap peshk dhe jetoj nga bujqësia dhe ushqimi organik. Një kthim në Zvicër më duket shumë i largët pas disa dekadash të kaluara në Afrikë.
Ky realitet tregohet nga statistikat: bilanci migrator i njerëzve me kombësi zvicerane ka qenë negativ që nga viti 1992. Kjo do të thotë konkretisht se përqindja e zviceranëve që kanë zgjedhur të largohen nga vendi ka qenë gjithmonë më e lartë se përqindja e zviceranëve që kanë donte të kthehej, jetonte në vend. “Nuk më pëlqen të udhëtoj”, shpjegon Gianni. Nuk po largohem sepse dua të udhëtoj, por sepse dua të jetoj ndryshe”.
Drejtoria Konsullore e FDFA ende në shërbim të zviceranëve jashtë vendit
Për përkujtim, Drejtoria Konsullore e FDFA ofron shërbime të ndryshme në mbarë botën për zviceranët jashtë vendit, drejtpërdrejt ose përmes rrjetit të përfaqësive konsullore.
DC punon ngushtë me shërbime të tjera federale, organe kantonale, autoritetet e huaja dhe partnerë të tjerë kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Së fundi, ai siguron koordinim brenda administratës federale për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me zviceranët jashtë vendit.
-Nicht nur die Kosovaren verlassen das Land, sondern auch die Schweizer und kehren dem Land der Schokolade, dem reichsten Land der Welt, den Rücken. Heute arbeiten über 800.000 Schweizer auswärts. Im Kosovo gibt es über 500
-Non seulement les Kosovars quittent le pays, mais aussi les Suisses, tournant le dos au pays des chocolatiers, le plus riche du monde. Aujourd’hui, plus de 800’000 Suisses travaillent hors de chez eux. Il y en a plus de 500 au Kosovo
-Non solo i kosovari stanno lasciando il Paese, ma anche gli svizzeri, voltando le spalle al Paese dei cioccolatieri, il più ricco del mondo. Oggi oltre 800’000 svizzeri lavorano fuori casa. Ce ne sono più di 500 in Kosovo
-Not only the Kosovars are leaving the country, but also the Swiss, turning their backs on the country of chocolatiers, the richest in the world. Today, over 800,000 Swiss work away from home. There are over 500 in Kosovo
