Megjithëse Zvicra dhe Bashkimi Evropian mbajnë marrëdhënie të ngushta, Konfederata Zvicerane nuk është një nga shtetet anëtare të saj. Pasqyrë e lidhjeve ndërmjet këtyre dy fqinjëve që bashkëpunojnë në shumë fusha
Që nga themelimi i tij pas Luftës së Dytë Botërore, Komuniteti Ekonomik Evropian (EEC), i cili më pas u bë Bashkimi Evropian (BE), ka krijuar lidhje të ngushta me Zvicrën përmes nënshkrimit të më shumë se 120 marrëveshjeve dypalëshe. Këto kanë të bëjnë me një sërë fushash që kanë të bëjnë me bashkëpunimin politik, marrëdhëniet ekonomike dhe tregtare, si dhe kërkimin dhe arsimin.
Njëzet e Shtatë dhe Konfederata Zvicerane ndajnë një sërë vlerash, objektivash dhe gjuhësh (gjermanishtja dhe frëngjishtja janë gjuhë zyrtare brenda BE-së dhe Zvicrës) që rrjedhin nga historia e tyre e përbashkët dhe nga afërsia e tyre gjeografike. BE-ja dhe Berna promovojnë veçanërisht respektimin e të drejtave të njeriut, mbrojtjen e mjedisit dhe luftën kundër varfërisë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare. Ashtu si secili prej vendeve të BE-së, Zvicra është, për shembull, një anëtare e Këshillit të Evropës, një institucion që punon për të respektuar të drejtat e njeriut.
Bashkimi dhe Zvicra janë gjithashtu partnerë të rëndësishëm ekonomikë. Në vitin 2022, vëllimi i tregtisë së mallrave midis dy palëve arriti në më shumë se 300 miliardë euro, ose 6% të tregtisë totale të mallrave të njëzeteshtatë dhe pothuajse 60% të të gjitha mallrave të shkëmbyera nga Konfederata Zvicerane Bota e jashtme. Marrëdhëniet e tyre ekonomike dhe tregtare rregullohen nga një marrëveshje e tregtisë së lirë e nënshkruar në 1972 dhe nga dy seri të mëdha marrëveshjesh sektoriale dypalëshe të nënshkruara në 1999 dhe më pas në 2004. Këto kanë bërë të mundur përafrimin e një pjese të madhe të ligjit zviceran me legjislacionin e Bashkimit.
Përveç kësaj, Zvicra ka qenë anëtare e zonës Shengen që nga viti 2008, e cila promovon lëvizjen e lirë të njerëzve përmes heqjes së kontrolleve kufitare midis Unionit dhe Konfederatës Zvicerane. Pjesëmarrja e Bernës në zonën Shengen kontribuon gjithashtu në forcimin e bashkëpunimit ndërkombëtar në çështjet e drejtësisë dhe policisë. Në vitin 1999, BE dhe Zvicra nënshkruan gjithashtu një marrëveshje të lëvizjes së lirë duke u dhënë qytetarëve të tyre të drejtën për të banuar dhe punuar në një vend të Unionit ose në Zvicër, me kusht që të kenë një punë ose të kenë një burim tjetër të ardhurash. Sot, rreth 1.4 milion qytetarë evropianë jetojnë në Zvicër, që përfaqësojnë 16% të popullsisë së vendit, ndërsa 400,000 qytetarë zviceranë jetojnë në vendet e BE-së. Përveç kësaj, 340,000 qytetarë evropianë udhëtojnë çdo ditë në Zvicër për të punuar. Për më tepër, Berna merr pjesë në sistemin e Dublinit në lidhje me menaxhimin e kërkesave për azil.
BE dhe Zvicra ndajnë gjithashtu një traditë të gjatë bashkëpunimi në kërkim dhe inovacion. Konfederata Zvicerane mori pjesë në programin Horizon 2020 si një shtet plotësisht i asociuar nga viti 2017 deri në vitin 2020 me qëllim që të mbështesë kërkimin dhe inovacionin në shkallë evropiane. Megjithatë, Zvicra nuk merr pjesë në Horizon Europe që pasoi Horizon 2020. Përveç kësaj, Berna ka marrë pjesë në programin e shkëmbimit Erasmus+ si vend i tretë që nga viti 2014, duke promovuar lëvizshmërinë dhe trajnimin e studentëve.
Së fundi, të dyja palët janë të lidhura me marrëveshje bashkëpunimi në fushat e transparencës tatimore dhe luftës kundër mashtrimit, kulturës, mjedisit, statistikave, pensioneve të pensioneve të ish-zyrtarëve të BE-së apo edhe mbrojtjes.
Cilat ishin fazat kryesore të marrëdhënieve të vendosura nga BE-ja me Zvicrën?
Marrëveshja e tregtisë së lirë e nënshkruar në vitin 1972 nga Komuniteti Ekonomik Evropian (EEC, paraardhësi i BE-së) dhe Zvicra është pikënisja e vërtetë e marrëdhënieve zyrtare midis dy fqinjëve. Traktati pasqyron idenë e integrimit ekonomik të promovuar nga baballarët e Evropës pas luftës. Nëpërmjet kësaj marrëveshjeje, e cila vlen vetëm për mallrat, BEE dhe Zvicra kërkojnë të forcojnë marrëdhëniet e tyre duke eliminuar barrierat tregtare me synimin për të zgjeruar tregtinë. Kjo është gjithashtu si shtesë e kërkesës për asociim të bërë nga Berna në vitin 1961 për t’u afruar me komunitetin evropian.
Në vitin 1992, Konfederata Zvicerane mori pjesë në negociatat për marrëveshjen në lidhje me Zonën Ekonomike Evropiane (ZEE), më pas paraqiti një kërkesë zyrtare për anëtarësim në EEC. Megjithatë, populli zviceran kundërshton pjesëmarrjen e Bernës në ZEE me 50.3% në një referendum. Një vit më pas, Këshilli Federal (organi ekzekutiv) tërhoqi kandidaturën e Zvicrës për KEE, e cila u bë Bashkimi Evropian disa muaj më vonë.