Shkruan: Spec. Donika Tahirsylaj Alidemi
Specialiste e psikologjise mjekesore
Stigma është një faktor rreziku që çon në rezultate negative të shëndetit mendor, cili parqet veshtiresi ne jeten sociale edhe ate emocionale. Vonesat në identifikim dhe trajtimit zvogëlon gjasat që një pacient me gjendje të rëndë mendore të marrë kujdesin dhe trajtimin e duhur. Është e qartë se vonesa për shkak të stigmës mund të ketë pasoja shkatërruese , dhe shumë të rënda,që shpesh janë të pranishme në shoqërinë tonë me vetëdije apo edhe pavetëdije. Kjo përmbledhje do të shtjelloje shkaqet dhe pasojat e stigmës në lidhje me gjendjën mendore.
Stigma cdo dite përjetohet universalisht, izolon njerëzit dhe vonon trajtimin e gjendjës mendore, e cila nga ana tjetër shkakton një barrë të madhe në funksionimin socialë dhe ekonomikë.
Individët me gjendje të renduar mendore ndihen të sigmatizuar, nga fmilja, rrethi dhe nganjehere edhe nga vete profesionalistet. Shumë njerëz që mund të përfitojnë nga shërbimet e trajtimit mendorë me terapi mbeshtetese, qofte medikamentoze apo psikoteraputike, nuk ju permbahen plotesishtë regjimeve mbështetëse përshkak të ndjenjës së sigmatizimit.
Çfarë e shkakton stigmën?
Stigma buron nga burime të shumta, të cilat funksionojnë në një mënyrë sinergjike dhe kanë implikime serioze në jetën e një individi.
Besohet se mund të vijë nga burime përsonale, sociale dhe familjare dhe nga vetë natyra e e gjendjes psiqike emocionale.
Shumë studime tregojnë se stigma zakonisht lind nga mungesa e vetëdijes së ultë të njerëzve ,vete vlerësimi I ulët për vetën, mungesa e edukimit, mungesa e përceptimit dhe nga natyra dhe ndërlikimet e gjendjës emotive mendore, për shembull sjelljet e çuditshme.
Shkaqet dhe pasojat e stigmës janë të mëdhaja dhe të dëmshme, shpesh të padallueshme dhe çojnë në paragjykime që ndikojnë në qëndrimet, dhe në veprime të rënda, si izolimi nga rrethi familjare, shoqerorë, të cilat nga ana e tyre rrisin paragjykimet vazhdimisht dhe gjendja e individeve shkon vetëm duke u rënduar. Në këtë kontekst, vetë-stigma dhe stigma e përceptuar kontribojnë në mënyrë të konsiderueshme në pasojat që përfshijnë ndryshime në qëndrimet familjare dhe shoqërore.
Disa studime kanë treguar se stereotipet publike dhe paragjykimet për sëmundjet mendore kanë një ndikim të dëmshëm në gjetjen dhe mbajtjen e vendeve të punës qe shpesh penalizohen me izolimin e individeve , te cilët rrezultojnë me deshperime dhe pa vullnet për jetë.
Pasojat e Stigmës
Pasojat e stigmës mund të jenë kërcënuese për jetën dhe nganjëherë përfundojnë me fatalitet.
Mund ta privojë një individ nga nevojat bazë, t’i margjinalizojë dhe privojë ata nga ecuria e jetës normale duke çuar potencialisht në vdekjën e tyre nga vetë-neglizhimi ose vetëvrasja.
Të qenit i sëmurë mendor ende në disa vende konsiderohet një gjendje e turpshme që bën që personi ose familja të ndihen te turperuar.
Në disa kultura, të kesh një të afërm të sëmurë mendërisht, nëpërmjet shoqërimit, mund të dëmtojë mundësitë e përparimit të anëtarëve të tjerë të familjes, në një masë ku mund të dëmtojë perspektivën pershkak te perceptimeve te rrethit. Eshte e rëndësishme të kuptohet se natyra, përcaktuesit dhe pasojat e stigmës ndryshojnë sipas kulturës dhe rajonit. Disa studime kanë treguar se pacientët ndjejnë refuzim nga anëtarët e familjes dhe rrethit shoqeror.
Njerëzit me gjendje të rëndë mendore përjetojnë stigmë gjatë rrjedhës së sëmundjes dhe trajtimit të tyre dhe kjo mund te ndikojë negativisht në përkeqësimin e simptomave dhe mospërputhje me trajtimin. Stigmatizimi çon në izolimin selektiv të njerëzve, të cilët shoqëria i konsideron ose me të meta fizike ose njerrez me sjellje te çuditshme .
Metoda më e zakonshme për të luftuar stigmën jane kujdesi, indentifikimi si dhe trajtimi: Ju mund të hezitoni të pranoni se keni nevojë për trajtim. Mbeshtetja familjare si dhe shoqërore. Mos lejoni që stigma të krijojë vetë-dyshim dhe turp. Të keni vetë vlerësime real dhe meritorë për vetën
Të rrethoheni me njerëz që ju vlerësojnë dh ju bëjnë të ndiheni të rëndësishëm Stigma nuk vjen vetëm nga të tjerë.
Mos e izoloni vetën
Mos e barazoni vetën me sëmundjen tuaj
Shprehuni për gjendjën emocionle dhe për përjetimet tuaja Bashkohuni me një grup mbështetë.
Merrni ndihmë në vendet adekuate
Flisni kundër stigmës.