17.8 C
Berne
vendredi 29/03/2024

UNESCO për Xhubletën: Një veshje kombetare e shqiptareve sipas kultures dhe traditave miëvjeqare me plote aftësi, mjeshtëri dhe format e përdorimit

Paris/UNESCO, 1 dhjetor – Xhubleta është një veshje e punuar me dorë e veshur nga gratë dhe vajzat malësore në Shqipërinë e Veriut, e karakterizuar nga forma e saj e valëzuar e ziles. Kryesisht e zeza me motive të qëndisura shumëngjyrëshe, procesi i përpunimit përfshin përgatitjen e shajakut, prerjen, qepjen dhe qëndisjen e figurave simbolike, shkruan ne afqen e saj UNESCO, transmeton gazeta zvicerane ne shqip Le Canton27.ch

Xhubleta shqiptare, veshja 4 mijë vjeçare, është marrë nën mbrojtje Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë

Xhubleta dikur përdorej në jetën e përditshme që nga mosha e pubertetit, duke treguar statusin social dhe ekonomik të mbajtësit. Megjithatë, përdorimi dhe prodhimi i tij ka qenë në rënie gjatë dekadave të fundit për arsye socio-politike dhe ekonomike. Politikat e reja të vendosura nga sistemi socialist në vitet 1960 ndryshuan modelet tradicionale kulturore, duke sjellë ndryshime në jetën e përditshme të komuniteteve malore dhe përdorimin dhe prodhimin e Xhubletës. Duke qenë se gratë duhej të punonin në kooperativat socialiste bujqësore, Xhubleta nuk ishte më praktike për jetën e përditshme. Për më tepër, kolektivizimi shtetëror çoi në mungesën e lëndëve të para për prodhimin e tij.

Sot, pak gra posedojnë njohuri për të gjithë procesin dhe transmetimi tradicional i bazuar në familje është i rrallë. Megjithatë, veshja ka ruajtur domethënien e saj shoqërore dhe shpirtërore dhe ende konsiderohet pjesë përbërëse e identitetit malësor.

Xhubleta vishet dhe përdoret tradicionalisht nga gratë në malësitë e vendit, me një histori 4000 vjeçare. (The xhubleta is and is traditionally worn by women in the country’s highlands, with a history dating back 4000 years.) Është në formë zileje me theks në pjesën e pasme dhe varet nga supet me dy rripa. Në mënyrë tipike, fundi përmban 13-17 shirita dhe është bërë prej leshi. Tradicionalisht, gratë e pamartuara mbanin një të bardhë ndërsa gratë e martuara mbanin të zeza.

Xhubleta është artikulli i dytë me origjinë shqiptare që përfshihet në listë pas isopolofonisë, një lloj i muzikës popullore shqiptare nga pjesa jugore e vendit dhe disa pjesë të veriut. Muzika e këtij lloji nuk ka instrumente muzikore dhe përkundrazi përfshin vokale dy, tre ose katër pjesësh që harmonizohen dhe ndërthuren. Këngët dypjesëshe zakonisht këndohen nga femrat, ndërsa katërpjesëshja është më e ndërlikuara.

(Burimi: https://ich.unesco.org/en/USL/xhubleta-skills-craftsmanship-and-forms-of-usage-01880)

UNESCO: Albanian Xhubleta, skills, craftsmanship and forms of usage

Xhubleta is a handcrafted garment worn by highland women and girls in Northern Albania, characterized by its undulating bell form. Predominantly black with colorful embroidered motifs, the crafting process entails preparing the shajak (woven felt), cutting, sewing and embroidering symbolic figures.

Xhubleta was once used in everyday life from the age of puberty, indicating the wearer’s social and economic status. However, its use and production has been decreasing over the past decades due to socio-political and economic reasons. The new policies set by the socialist system in the 1960s altered traditional cultural patterns, bringing changes to the daily lives of the mountain communities and the use and production of Xhubleta. As women had to work in the agricultural socialist cooperatives, Xhubleta was no longer practical for everyday life. Furthermore, state collectivization led to a lack of raw materials for its production.

Today, few women possess the knowledge of the entire process, and traditional family-based transmission is rare. Nevertheless, the garment has maintained its social and spiritual significance and is still considered an integral part of highland identity.

(Source: https://ich.unesco.org/en/USL/xhubleta-skills-craftsmanship-and-forms-of-usage-01880)

Derniers articles

Lajmi i fundit nga Gjeneva: OKB hedh poshte serish propozimin e Rusisë (Beogradit) per ta mbledhur Sesioni i KS të OKB-së për bombardimet e...

Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara u mblidh derish me iniciativën e Russe (Serbise)  nga ora 20:00 për çështjen e bombardimeve të NATO-s...

Céline Zuber-Roy, kryetare e parlamentit të Gjenevës: Komuniteti shqiptarë shembull integrimi në Kantonin tonë. Këtë e deshmon edhe fakti se këtu kemi katër deputetë...

Céline Zuber-Roy një Juriste dhe inxhiniere është presidentja e re e Këshillit të Madh. E para grua pas  gati dy deceniesh. Céline Zuber-Roy ishte...

Një shqiptar nga Presheva, në mesin e 11 kandidatëve në Serbi, zgjidhet prokuror i ri në Bujanoc

Preshevë, 28 mars -Ai quhet Agim Kamberi nga (karadku Isivuk) Presheva i cili ka mbaruar studimet ne Republiokën e Kosovës, rrespektiovisht në Universitetin e...

Të dyshuar për 70 vjedhje të kryera në North Finistère, arrestohen katër shqiptarë

Bernë, 28 mars -Midis nëntorit 2023 dhe janarit 2024, vjedhje të shumta u kryen në disa komuna në Finistère-në e Veriut. Që nga ajo...

“Burrat me blu kërkuan të mbylleshin dyert e sallës”/ Gazeta zvicerane zbardh teorinë për sulmin në Moskë: Agjentë sekretë të FSB-së…

Bernë, 28 mars -Mes vizitorëve kishte disa burra me veshje blu. Zbardhet misteri pas sulmit terrorist në Moskë Teoria që qarkullonte në rrjetet sociale...