Berne, 29 nentor -Më pak të famshëm se Spanja apo Tajlanda, kryeqytetet e Evropës Juglindore po e gjejnë gradualisht vendin e tyre në « listën e detyrave » të këtyre nomadëve të ditëve moderne. Kryesisht nga Evropa Perëndimore apo Shtetet e Bashkuara, sot ka disa mijëra të tillë në Sofje, Sarajevë apo Shkup.
Zhvilluesit, sipërmarrësit ose dizajnerët e uebit, të gjithë përfitojnë nga tre muajt ku mund të qëndrojnë pa vizë, përpara se të « zhvendosen ».
Me një birrë vendase para tij, Maciek shijon diellin maqedonas. “Para se të mbërrija në Maqedoninë e Veriut, dija vetëm emrin e kryeqytetit”, buzëqesh ky kompjuterist polak rreth të dyzetave. “Është me të vërtetë një vend i këndshëm për të jetuar, njerëzit janë të këndshëm dhe ka gjëra të bukura për t’u vizituar. Zbulova qytetin e Ohrit (të listuar në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s), është i mrekullueshëm.”
Përtej çmimeve të ulëta dhe trashëgimisë së tij kulturore, Shkupi ka pasuri të tjera për të shfaqur në konkurrencën joformale që e vë atë kundër fqinjëve të tij ballkanikë. Jeta e natës është tërheqëse, dhe të rinjtë shqiptarë dhe maqedonas, shumë mikpritës, flasin rrjedhshëm gjuhën angleze.
Kryeqyteti prej 500,000 banorësh është gjithashtu i vendosur mirë në zemër të Ballkanit: aeroporti i tij është i lidhur me më shumë se dyzet destinacione, kryesisht nga linja ajrore me kosto të ulët. Ndërsa shtypi vendas përmend disa qindra nomadë dixhitalë që banojnë në kryeqytet, hapësira të reja “coworking” po hapen rregullisht.
“Ata e kuptuan se Ballkani ishte një vend i mrekullueshëm për të jetuar, udhëtuar dhe shijuar. Dhe mbi të gjitha, shumë më të përballueshme se vendet në Evropën veriore ku ata shkuan më parë.”
Dian, organizatore feste për mërgimtarët
“Ka një bum të vërtetë në ardhjen e këtyre nomadëve dixhitalë,” thotë Dian, një 43-vjeçare nga Shkupi, e cila organizon festa për mërgimtarët. “Po zbulojnë Ballkanin, sepse më parë, rajoni ynë ka qenë gjithmonë i lidhur me luftëra. Ata e kuptuan se Ballkani ishte me të vërtetë një vend i mrekullueshëm për të jetuar, udhëtuar dhe shijuar. Dhe mbi të gjitha, shumë më të përballueshme se vendet në Evropën veriore ku ata shkuan më parë.”
Diferenca e pagave
Qeveria maqedonase ka njoftuar se dëshiron të ndjekë shembullin e Shqipërisë dhe Kroacisë dhe të prezantojë një vizë kushtuar nomadëve dixhitalë për t’i lejuar ata të qëndrojnë më gjatë. Por në një vend ku paga mesatare mezi i kalon 500 franga, ardhja e këtyre punëtorëve të pasur nganjëherë pranohet keq. “Disa njerëz mendojnë se qiraja prej 600 CHF nuk është asgjë, edhe pse kjo është ajo që fitoj në muaj!” ankohet Diane.
« Disa njerëz mendojnë se qiraja prej 600 CHF nuk është asgjë, edhe pse kjo është ajo që fitoj unë në muaj! »
Nëse çmimet e tregut të pasurive të paluajtshme shpërthejnë në Beograd, Tiranë ose Zagreb, rritja mbetet e kufizuar në Shkup. Një ndihmë për nomadët dixhitalë, por që mund të shpjegohet me një realitet të trishtuar socio-ekonomik. Sipas rezultateve të regjistrimit të fundit, Maqedonia e Veriut ka humbur 10% të popullsisë së saj në njëzet vjet.
“Çmimet po rriten pak sepse shumë maqedonas kanë shkuar të punojnë në vendet perëndimore,” analizon sociologu Zdravko Saveski. “Dhe në të njëjtën kohë, ne vazhdojmë të ndërtojmë banesa të reja. Si rezultat, kërkesa për banesa është e ulët.
Por për ne çmimi që duhet paguar për banesa të përballueshme është i rëndë, sepse maqedonasit që emigrojnë nuk kontribuojnë në përparimin ekonomik të vendit”. Nuk jam i sigurt se kontributi relativ i nomadëve dixhitalë në ekonominë lokale do të bëjë të mundur ndryshimin e prirjes.